Testosteron (TST)

Pacjent powinien być na czczo.

Badanie poziomu testosteronu może dostarczyć ważnych informacji dotyczących zdrowia. Jest wykonywane w poniższych sytuacjach klinicznych.

• Ocena funkcji jąder: Badanie testosteronu może pomóc w ocenie funkcji jąder. Niski poziom testosteronu może sugerować problemy z produkcją hormonu przez jądra.
  
• Diagnoza hipogonadyzmu: Hipogonadyzm to stan, w którym jądra nie produkują wystarczającej ilości testosteronu. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak problemy genetyczne, urazy jąder, choroby przysadki mózgowej czy stosowanie niektórych leków.
  
• Ocena nieprawidłowości cyklu menstruacyjnego u kobiet: U kobiet, testosteron odgrywa również pewną rolę, szczególnie w kontekście funkcji jajników. W niektórych przypadkach badanie testosteronu może być stosowane do oceny nieprawidłowości cyklu menstruacyjnego.
  
• Diagnoza objawów niskiego testosteronu: Niski poziom testosteronu może prowadzić do różnych objawów, takich jak zmęczenie, depresja, zmniejszona libido, problemy z koncentracją, utrata masy mięśniowej i inne. Badanie testosteronu może pomóc lekarzowi zdiagnozować potencjalne przyczyny tych objawów.
  
• Ocena zaburzeń płodności: Niski poziom testosteronu może wpływać na płodność mężczyzny. Badanie testosteronu może być częścią oceny męskiego układu rozrodczego w kontekście problemów z płodnością.
  
• Monitorowanie leczenia hormonalnego: W przypadku osób, które są leczone hormonalnie z powodu niskiego poziomu testosteronu, regularne badania mogą pomóc w monitorowaniu skuteczności leczenia i dostosowywaniu dawek hormonów.
  

Wyniki badania testosteronu powinny być interpretowane przez lekarza, który weźmie pod uwagę indywidualną sytuację pacjenta. Warto pamiętać, że poziomy testosteronu mogą ulegać naturalnym fluktuacjom w ciągu dnia, dlatego ważne jest, aby wyniki były analizowane w odpowiednim kontekście klinicznym.

Testosteron uważany jest za jeden z kluczowych sterydów androgennych. Testosteron wydzielany jest u mężczyzn przez jądra i korę nadnerczy, a u kobiet przez korę nadnerczy i jajniki. Produkowany jest również przez tkanki obwodowe z androstenodionu. U mężczyzn testosteron wytwarzany jest niemal wyłącznie przez komórki Leydiga jąder. Wydzielanie testosteronu regulowane jest przez hormon luteinizujący (LH). Odgrywa on zasadniczą rolę w pobudzaniu i utrzymaniu funkcji seksualnych mężczyzny. Pod jego wpływem następuje rozwój jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego, prącia, ma wpływ na spermatogenezę oraz powstawanie drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych, męski typ owłosienia, odpowiednie ustawienie strun głosowych, rozkład tkanki tłuszczowej, utrzymanie popędu płciowego, męskie cechy psychiczne. Większość testosteronu w krwiobiegu związana jest z białkami transportującymi (SHBG = globulina wiążąca hormony płciowe).

U kobiet małe ilości testosteronu produkowane są przez jajniki, nadnercza i obwodową tkankę tłuszczową, a stężenie testosteronu w surowicy krwi jest 10 krotnie mniejsze niż u mężczyzn. Androgeny w stężeniach fizjologicznych u kobiet nie wywołują szczególnych efektów. Wzrost wytwarzania testosteronu u kobiet może spowodować maskulinizację (w zależności od stopnia takiego wzrostu).

Testosteron wykazuje działanie anaboliczne: zatrzymywanie w organizmie sodu, potasu, fosforu, zwiększanie tworzenia białek i zmniejszanie ich katabolizmu, wywołuje dodatni bilans azotowy, ma wpływ na rozrost mięśni szkieletowych, zwiększenie gęstości mineralnej kości, jędrności skóry, pobudza do wzrostu w okresie dojrzewania, powoduje zarastanie chrząstek nasadowych kości, stymuluje produkcję erytropoetyny w nerkach, zwiększa liczbę erytrocytów i stężenie hemoglobiny. U zdrowych mężczyzn testosteron podawany z zewnątrz powoduje zahamowanie wydzielania hormonu luteinizującego (LH), co wtórnie prowadzi do hamowania wydzielania endogennego testosteronu. W dużych dawkach hamuje także wydzielanie hormonu folikulotropowego (FSH), powodując zahamowanie spermatogenezy.

Testosteron jest wskazany do stosowania u mężczyzn w następujących sytuacjach: pierwotny i wtórny hipogonadyzm męski, opóźnione dojrzewanie u chłopców, eunuchoidyzm, zespoły pokastracyjne, impotencja z niedoboru testosteronu, zaburzenia okresu przekwitania u mężczyzn, zaburzenia spermatogenezy.