Parathormon (PTH)

Hormon paratyreotropowy (PTH) jest jednołańcuchowym peptydem zawierającym 84 aminokwasy, produkowanym przez przytarczyce w odpowiedzi na spadek zewnątrzkomórkowego stężenia jonów wapnia. Jego główną rolą jest doprowadzenie do wzrostu wapnia w surowicy, co osiągane jest na drodze stymulacji uwalniania wapnia z kości i jego reabsorbcja nerkowa w kanaliku dalszym. W kanaliku bliższym PTH stymuluje syntezę kalcitrolu, który z kolei prowadzi do wzrostu jelitowego wchłaniania wapnia i wpływa na endokrynowe sprzężenie zwrotne dotyczące wydzielania PTH na poziomie przytarczyc. PTH również obniża w kanaliku bliższym nerkową reabsorbcję fosforanów, prowadząc w ten

sposób do spadku stężenia fosforanów w surowicy. Zaburzenia funkcjonowania gruczołów przytarczyc prowadzą do wzrostu lub obniżenia stężenia wapnia we krwi (hiper- lub hipokalcemia) wywołanego zmianą w wydzielaniu PTH. Wykrycie niedoczynności gruczołów przytarczyc (hipoparatyreoidyzm) wymaga zastosowania testów o wysokiej czułości, mających możliwość oznaczenia poziomu PTH znacznie poniżej normy. Wynikiem nadczynności gruczołów przytarczyc jest wzmożone wydzielanie PTH (hiperparatyreoidyzm). Pierwotną przyczyną jest gruczolak przytarczyc. W przypadku hiperparatyreoidyzmu wtórnego niskie stężenie wapnia we krwi jest wynikiem innych stanów patologicznych (np. niedobór witaminy D). Oznaczanie PTH w trakcie operacji wycięcia gruczolaka przytarczyc stosowano w przypadku pierwotnego hiperparatyreoidyzmu, wtórnego hiperparatyreoidyzmu związanego z niewydolnością nerek oraz trzeciorzędowego hiperparatyreoidyzmu po przeszczepie nerki.Ponieważ PTH ma czas półtrwania 3‑5 minut,8 widoczny spadek poziomu PTH po resekcji patologicznego gruczołu lub gruczołów pozwala chirurgowi ocenić, czy resekcja była kompletna i czy cała tkanka przytarczyc wykazująca

cechy nadczynności została wycięta. Wytyczne KDOQI i KDIGO zalecają, by stężenie PTH w surowicy oznaczać regularnie u pacjentów z CKD i starać się je utrzymać w zakresie

docelowym zdefiniowanym w zależności od etapu CKD.

Interpretacja wyniku.

Podwyższony poziom:

• gruczolak przytarczyc,
  
  
• niedobór witaminy D,
  
  
• przewlekła choroba nerek,
  
  
• niewydolność nerek,
  
  
• rak przytarczyc.
  
  

Obniżony poziom:



• usunięcie lub zniszczenie przytarczyc (np. po urazach, po operacji tarczycy, w hemachromatozie),
  
  
• zespół Di&8217;Georga,
  
  
• zespół Albrighta,
  
  
• przedawkowanie witaminy D,
  
  
• sarkoidoza,
  
  
• przerzuty nowotworowe do kości.