Tyroksyna wolna (fT4)

Pacjent powinien być na czczo.
Krew pobrać rano między 7:00, a 9:00 lub wg. wskazań lekarza.

Badanie FT4 jest zalecane w poniższych sytuacjach klinicznych:

• Ocena poziomu hormonów tarczycy: Badanie FT4 pozwala ocenić, czy tarczyca produkuje wystarczającą ilość tyroksyny. Odpowiedni poziom FT4 jest ważny dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu.
  
• Diagnostyka zaburzeń tarczycy: Zbyt niski poziom FT4 może sugerować niedoczynność tarczycy (hipotyreoza), podczas gdy zbyt wysoki poziom FT4 może wskazywać na nadczynność tarczycy (nadczynność tarczycy lub hipertyreoza).
  
• Monitorowanie leczenia tarczycy: Osoby z zaburzeniami tarczycy często przyjmują leki, aby regulować poziom hormonów tarczycy. Badanie FT4 pozwala na monitorowanie skuteczności leczenia i dostosowywanie dawki leków.
  
• Rozstrzyganie między niedoczynnością i nadczynnością tarczycy: Wyniki badań FT4 i TSH są często analizowane wspólnie, aby prawidłowo zdiagnozować status hormonalny.
  
• Diagnostyka innych schorzeń: Nieprawidłowe poziomy FT4 mogą występować w innych stanach zdrowotnych, takich jak zespoły oporności na hormony tarczycy lub problemy z przysadką mózgową, choroba nowotworowa, poważne stany zapalne. Badanie FT4 może pomóc w diagnostyce tych stanów.
  

Podobnie jak w przypadku badania TSH, interpretacja wyników badania FT4 zależy od wielu czynników, dlatego ważne jest, aby wyniki były analizowane przez lekarza. Lekarz może również wykorzystać dodatkowe testy tarczycowe, takie jak badanie FT3, przeciwciała przeciwtarczycowe czy badanie obrazowe tarczycy, w celu uzyskania pełniejszego obrazu funkcji tarczycy i określenia odpowiedniego leczenia.

Tyroksyna (T4) jest głównym hormonem tarczycy wydzielanym do krwi przez gruczoł tarczowy. Wspólnie z trójjodotyroniną (T3) odgrywa istotną rolę w regulacji tempa przemian metabolicznych, wpływa na układ sercowonaczyniowy, wzrost i metabolizm kości, a także jej obecność jest istotna dla prawidłowego rozwoju czynności gruczołów płciowych oraz rozwoju układu nerwowego. T4 krąży w krwiobiegu w postaci mieszaniny hormonu wolnego i związanego z białkami surowicy, pozostającej w stanie równowagi.

Wolna T4 (fT4) jest niezwiązaną i biologicznie aktywną postacią, stanowiącą zaledwie 0.03% całkowitej T4. Pozostała część T4 jest nieaktywna i związana z białkami surowicy takimi jak: globulina wiążąca tyroksynę (TBG), prealbumina wiążąca tyroksynę lub transtyretyna (TTR) oraz albumina. Zaletą oznaczania fT4 jest to, że jej stężenie nie zależy od zmian

w stężeniach białek wiążących ani od ich właściwości wiążących. Nie jest więc konieczne dodatkowe oznaczanie innych parametrów wiązania (wychwytu tyroksyny, TBG). Wolna tyroksyna (fT4) jest użytecznym narzędziem wykorzystywanym w rutynowej diagnostyce klinicznej do oceny funkcji tarczycy. W przypadku podejrzenia zaburzeń dotyczących tarczycy

należy ją oznaczać łącznie z TSH, jest ona także odpowiednia do monitorowania leczenia drugorzędowej niedoczynności tarczycy (spowodowanej chorobami przysadki lub podwzgórza) oraz nadczynności tarczycy.

Zarówno tyroksyna (T4) jak i trijodotyronina (T3) wywierają niezwykle istotny wpływ na praktycznie wszystkie tkanki i narządy organizmu. Te hormony tarczycowe odpowiadają za regulację intensywności procesów metabolicznych poprzez ich intensyfikację, co zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wielu układów ludzkiego organizmu, utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała, a u dzieci – właściwe wzrastanie oraz rozwój. W przypadku określonych chorób tarczycy może dochodzić do nadczynności tego narządu lub też jego niedoczynności. W pierwszej sytuacji hormonów tarczycowych produkowanych (i uwalnianych do krwiobiegu) jest za dużo, w drugiej – za mało. Ze względu na szeroki zakres działania tych hormonów, objawy schorzeń tarczycy mogą obejmować wiele układów w ciele człowieka oraz znacząco obniżać komfort życia chorego.

Objawy zbyt wysokich stężeń FT4 stanowią w dużym stopniu przeciwieństwo dolegliwości związanych z deficytem tego hormonu we krwi. W przypadku zbyt wysokich poziomów

hormonów tarczycowych dochodzi do nadmiernego pobudzenia metabolizmu, co najczęściej skutkuje wystąpieniem objawów takich jak:

• Nadmierna potliwość,
  
  
• Spadek masy ciała,
  
  
• Przewlekłe biegunki,
  
  
• Drżenie mięśni,
  
  
• Problemy ze snem,
  
  
• Zwiększona drażliwość,
  
  
• Zaburzenia emocjonalne o charakterze lękowym,
  
  
• Problemy z koncentracją,
  
  
• nadmierne wypadanie włosów,
  
  
• Uczucie gorąca,
  
  
• Wysokie tętno,
  
  
• Uczucie kołatania serca,
  
  
• Zaburzenia miesiączkowania u kobiet.
  
  

Objawy niskich stężeń FT4 wynikają ze zbytniego spowolnienia metabolizmu w organizmie. Do typowych objawów zaliczamy:



• Wzrost masy ciała,
  
  
• Przewlekłe zaparcia,
  
  
• Rozwój obrzęków,
  
  
• Nadmierna senność w ciągu dnia,
  
  
• Nadmierna suchość skóry,
  
  
• Przewlekłe uczucie zimna,
  
  
• Ogólne osłabienie,
  
  
• Stany depresyjne
  
  
• Zaburzenia pamięci oraz koncentracji,
  
  
• Spowolnienie tętna,
  
  
• Niskie ciśnienie krwi,
  
  
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego.
  
  

• Podwyższony poziom FT4:
  
  

• choroba Gravesa-Basedowa
  
  
• gruczolak toksyczny
  
  
• nadczynnosć tarczycy indukowana jodem
  
  
• początkowe stadium choroby Hashimoto
  
  
• nadczynność tarczycy towarzysząca innym chorobom (zapalenia, nowotwory)
  
  
• wtórna nadczynność tarczycy (gruczolak przysadki wydzilejący TSH)
  
  

• Obniżony poziom FT4:
  
  

• zapalenie tarczycy
  
  
• po usunięciu tarczycy
  
  
• po radiojodoterapii
  
  
• wrodzona niedoczynność tarczycy
  
  
• wtórna niedoczynność tarczycy (guzy przysadki, zespół Sheehana, guzy podwzgórza)
  
  
• niedobór jodu w diecie
  
  
Górna granica pomiaru: >100 pmol/L



Niedoczynność tarczycy a ciąża.

Niedoczynność tarczycy może skutecznie utrudnić zajście w ciążę. Czasami, choć w obecnej dobie powszechnego oznaczania TSH bardzo rzadko, jest główną przyczyną powikłań w jej trakcie. O niedoczynności tarczycy mówimy wtedy, kiedy tarczyca produkuje za mało hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. Schorzenie to jest dość powszechne, dotyka ok. 5-7 % kobiet i ok. 1 % mężczyzn.

Niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży może prowadzić do szeregu powikłań. Jednym z najważniejszych jest ryzyko upośledzenia rozwoju płodu, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, kiedy płód jest całkowicie zależny od dostarczanych przez matkę hormonów tarczycy. Niedobór tych hormonów może skutkować obniżeniem ilości tlenu i składników odżywczych docierających do płodu, co może prowadzić do opóźnień w rozwoju narządów, a nawet neurologicznych zaburzeń u dziecka.

Ponadto, niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększać ryzyko powikłań u matki, takich jak nadciśnienie tętnicze ciężarnych, cukrzyca ciążowa czy przedwczesne porody. Istnieje także ryzyko zwiększenia masy ciała matki w czasie ciąży, co może prowadzić do trudności w prowadzeniu ciąży oraz komplikacji podczas porodu.

Dlatego też, planując ciążę lub będąc w ciąży, szczególnie istotne jest monitorowanie stanu tarczycy i dostosowywanie leczenia pod nadzorem specjalisty. Regularne badania krwi w celu pomiaru poziomu hormonów pozwalają na dostosowanie terapii i minimalizowanie ryzyka powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Warto podkreślić, że odpowiednie leczenie w ciąży może przynieść korzyści i pomóc w uniknięciu wielu potencjalnych problemów zdrowotnych.