Koproporfiryny w moczu

Porfirie to grupa chorób o różnych objawach klinicznych, których cechami łączącymi są zaburzenia w procesie biosyntezy hemu. Nadmierne wydalanie porfiryn oraz prekursorów porfiryn daje charakterystyczny objaw porfirii pod postacią różowego, czerwonego lub brunatnego moczu, który może ciemnieć dopiero po kilkunastominutowym działaniu światła.

Porfirie można podzielić w dwojaki sposób, na porfirie wątrob–we i erytropoetyczne (zależnie od pierwotnego miejsca –większonej produkcji i gromadzenia prekursorów porfiryn), oraz na porfirie ostre i nieostre. W ostrej porfirii przerywanej występuje niedobór deaminazy porfobilinogenu (PBG-D), na dalszych etapach biosyntezy hemu niedobór oksydazy koproporfirynogenu (KOPRO-O) powoduje powstanie dziedzicznej koproporfirii, a niedobór oksydazy protoporfirynogenu (PROTO-O) powstanie porfirii mieszanej.

Objawy neurologiczne/nerwowo-trzewne występują w porfiriach wątrobowych (ostra porfiria przerywana AIP, dziedziczna koproporfiria HC, porfiria mieszana VP), które również charakteryzują się ostrym przebiegiem klinicznym. W dziedzicznej koproporfirii oraz w porfirii mieszanej występuje dodatkowo nadwrażliwość na światło (ciemnienie powłok, nadwrażliwość skóry na urazy, rzadko zmiany skórne). W ostrych porfiriach wątrobowych występują zaburzenia wszystkich trzech układów nerwowych: autonomicznego, obwodowego i centralnego. Uważa się, że wynikają one z niedoboru hemu w komórkach nerwowych oraz neurotoksyczności m.in. kwas δ-aminolewulinowy (ALA) (1, 11, 16).

Napad porfirii może wystąpić u osób obciążonych wadą genetyczną dotyczącą jednego z etapów biosyntezy hemu na skutek kontaktu z czynnikami indukującymi (m.in.: leki, farby, lakiery, alkohol, zaburzenia hormonalne, niedobory kaloryczne).

Porfiria skórna późna (porphyria cutanea tarda – PCT) jest porfirią wątrobową związaną z defektem lub niedoborem dekarboksylazy uroporfirynogenu III. Z uwagi na rzadkość schorzenia i często skąpoobjawowy przebieg poprawne rozpoznanie tej choroby może stwarzać pewne trudności. U wszystkich pacjentów występują zaburzenia metabolizmu porfiryn, przy czym u ok. 90% obserwuje się zwiększenie stężenia porfiryn w moczu i u 20% w krwinkach czerwonych. Z uwagi na możliwość współistnienia PCT z cukrzycą i hemochromatozą, u pacjentów z PCT należy rozszerzyć diagnostykę laboratoryjną o dokładną ocenę glikemii oraz gospodarki żelazowej.