Ferrytyna (1831)

Pacjent powinien być na czczo.
Krew pobrać rano między 7:00, a 9:00 lub wg. wskazań lekarza.

Oznaczenie ferrytyny jest wskazane do oceny zapasu żelaza w organizmie: Ferytyna jest najwcześniejszym parametrem, który sygnalizuje niedobór żelaza lub ewentualny jego nadmiar. Badanie pozwala podjąć decyzję o wprowadzeniu suplementacji i zmianach dietetycznych, aby wyrównać niedobór żelaza. Rekomendowane jest, aby zasięgnąć porady lekarza lub dietetyka klinicznego w celu stosowania właściwej diety i suplementacji żelazem, gdy wartość Ferrytyny jest poniżej 60 ng/ml. Najlepiej, aby rozpocząć suplementację, już przy niewielkim spadku ferrytyny małymi dawkami żelaza. Przy jawnej anemii i konieczności przyjmowania dużych dawek żelaza mogą pojawić się działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego. Niektóre publikacje naukowe wskazują, że jednoczesne przyjmowania żelaza i laktoferyny, zwiększa wchłanialność żelaza i zmniejsza jego działania niepożądane. Warto w tym aspekcie skonsultować się z lekarzem.
Najczęstsze symptomy niedoboru żelaza:

• Przewlekłe uczucie zmęczenia.
  
Zmęczenie jest jednym z najczęstszych objawów niedoboru żelaza. Dzieje się tak, ponieważ mniej tlenu dociera do tkanek, pozbawiając organizm energii.

• Bladość skóry.
  
Bladość skóry, zwłaszcza na twarzy lub pod paznokciami może być oznaką umiarkowanego lub ciężkiego niedoboru żelaza. Ta bladość jest spowodowana niskim poziomem hemoglobiny, która nadaje krwi jej charakterystyczny kolor.

• Duszności.
  
Przyspieszony oddech i uczucie duszności są objawami niedoboru żelaza, ponieważ niski poziom hemoglobiny uniemożliwia organizmowi efektywne transportowanie tlenu do mięśni i tkanek. Ciało domaga się tlenu i próbuje sobie te braki zrekompensować.

• Kołatanie serca.
  
W przypadku niedoboru żelaza serce musi szczególnie ciężko pracować, aby przetransportować tlen. Może to pogorszyć stan zdrowia serca.

• Bóle głowy.
  
Choć związek pomiędzy anemią a bólami głowy nie jest do końca poznany, bóle głowy mogą być objawem niedoboru żelaza. Zjawisko to związane jest z dysfunkcją dopaminy, poziomem estrogenów i niedoborem żelaza.

• Przesuszenie i zła kondycja skóry i włosów, wypadanie włosów.
  
Podobnie jak inne tkanki w naszym organizmie skóra i włosy mogą otrzymywać mniej tlenu, niż potrzebują, wpływa to bezpośrednio na pogorszenie ich kondycji i uszkodzenia. Niedobór żelaza może doprowadzić do wypadania włosów i jest to często obserwowane zjawisko.

• Obrzęk lub bolesność ust i języka.
  
Kolejnym objawem może być ból, obrzęk lub dziwnie gładki język. Oznaką niedokrwistości z niedoboru żelaza, są również pękające w kącikach usta.

• Zespół niespokojnych nóg.
  
Osoby z niedokrwistością spowodowaną niedoborem żelaza mogą mieć tzw. zespół niespokojnych nóg, czyli silną potrzebą poruszania nogami podczas odpoczynku.

• Słabe, prążkowane lub wklęsłe paznokcie.
  
Objawem niedoboru żelaza są łamliwe lub wklęsłe paznokcie. Taki stan nazywany jest koilonychią. Zwykle pierwszym objawem jest łamliwość, paznokcie rozdwajają się, łatwo odpryskują i pękają. W późnym etapie rozwoju niedokrwistości płytka paznokcie robi się wklęsła.

• Depresja i objawy przygnębienia.
  
Niedokrwistość z niedoboru żelaza może być również powodem depresji i obniżenia nastroju. W czasie ciąży u osób z niedokrwistością wzrasta ryzyko depresji.

• Zimne dłonie i stopy.
  
Kolejnym typowym objawem niedoboru żelaza mogą być zimne stopy i dłonie. Stan ten jest spowodowany problemem z dostarczaniem odpowiedniej ilości tlenu. Często osoby z niedokrwistością silniej odczuwają zimno, zwłaszcza na dworze w okresie zimowym.

• Częstsze infekcje.
  
Żelazo jest również bardzo ważnym składnikiem wpływającym na kondycje układu odpornościowego, jego niedobór zwiększa więc ryzyko infekcji i sprawia, że jesteśmy na nie bardziej podatni.

Ferrytyna to białko przechowujące żelazo w postaci niejonowej wewnątrz komórek organizmu, aby chronić komórki przed toksycznymi efektami nadmiaru żelaza. Ferrytyna występuje w wielu tkankach organizmu, ale jej największe ilości znajdują się w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym.

• Funkcje ferrytyny obejmują:
  
  
• Magazynowanie żelaza:Ferrytyna pozwala na gromadzenie nadwyżki w postaci nieszkodliwej, nietoksycznej dla organizmu.
  
  
• Regulacja poziomu żelaza: Ferrytyna pomaga w utrzymaniu homeostazy żelaza w organizmie. Kiedy poziom żelaza w organizmie jest niski, ferrytyna uwalnia żelazo, aby zapewnić jego dostępność dla procesów metabolicznych, takich jak produkcja hemoglobiny.
  
  
• Wartość ferrytyny w surowicy poniżej 30 ng/ml jest uważana za cechę diagnostyczną niedoboru żelaza; poniżej 15 ng/ml oznacza niedokrwistości z niedoboru żelaza (jawna niedokrwistość).
  
  
• Wdrożenie terapii żelazem można rozpocząć w oparciu o kilka różnych wytycznych w zależności od etiologii. Europejski konsensus w sprawie diagnostyki i leczenia niedoboru żelaza i anemii w chorobie zapalnej jelit (ECCO) sugeruje suplementację żelaza u pacjentów z ferrytyną poniżej 30 ng/ml lub poniżej 100 ng/ml, jeśli wysycenie transferyny jest poniżej 20% w przypadku osób, u których niedobory żelaza są spowodowane chorobą zapalną jelit. Podobnie w wytycznych dotyczących choroby nerek: (KDIGO) stosuje stężenie ferrytyny w surowicy poniżej 100 ng/ml i wysycenie transferyny poniżej 20%, aby rekomendować suplementację pacjentów z chorobą nerek. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca suplementację żelazem w przypadku ferrytyny w stężeniu mniejszym niż 100 ng/ml u pacjentów z niewydolnością serca.
  
  
Źródła żelaza w diecie to głównie produkty pochodzenia zwierzęcego zawierające żelazo hemowe takie jak mięso, drób, ryby i jaja. Produkty bogate w żelazo niehemowe to przede wszystkim produkty roślinne w tym nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe, warzywa i owoce. Do produktów bogatych w żelazo zalicza się przede wszystkim podroby (wątróbkę drobiową, wątrobę wieprzową, wołową i cielęcą). Na kolejnych miejscach plasuje się mięso czerwone, drób i jaja. Spośród źródeł żelaza pochodzenia roślinnego należy wyróżnić soję, natkę pietruszki, paprykę czerwoną, produkty z pełnego ziarna oraz porzeczki, maliny i poziomki. Różnica pomiędzy żelazem hemowym i niehemowym dotyczy przyswajalności tego pierwiastka. Mimo tego, że w zrównoważonej diecie zdecydowanie więcej spożywamy produktów zawierających żelazo pochodzenia roślinnego, to jest ono wchłaniane w około 1 do 10%. Żelazo hemowe przyswajalne jest w około 20-50 %.