Antygen swoisty dla stercza – całkowity (PSA) (1987)

Pacjent powinien być na czczo.
Krew pobrać rano między 7:00, a 9:00 lub wg. wskazań lekarza.

Badanie PSA jest podstawowym badaniem laboratoryjnym w diagnostyce raka stercza. Ma zastosowanie również jako badanie przesiewowe. W trakcie monitorowania leczenia wyniki badania muszą być porównywane z poprzednimi stężeniami w surowicy pacjenta, a nie z wartościami referencyjnymi dla całej populacji.

PSA całkowity jest glikoproteiną wytwarzaną w komórkach nabłonkowych prostaty, w niewielkich ilościach może być produkowany w gruczołach otaczających cewkę moczową i śliniankach przyusznych, zarówno u kobiet i u mężczyzn. Większość PSA jest zawarta w męskim nasieniu. Odgrywa ważną rolę w zapłodnieniu, ponieważ ma zdolność jego enzymatycznego upłynniania, a tym samym ułatwia ruch plemników. Niewielka ilość PSA znajduje się również we krwi. Główną formą PSA w krążeniu jest połączenie z alfa1-antychymotrypsyną, które stanowi 55-95% całkowitego PSA. Reszta, od 5 do 45%, w formie enzymatycznie nieaktywnej, występuje w osoczu jako wolne PSA. Stężenie PSA narasta wraz z wiekiem, po jeździe na rowerze, cewnikowaniu, badaniu przezodbytniczym, po masażu prostaty i wytrysku nasienia. Po zabiegach chirurgicznych na prostacie oraz jej biopsji, poziom PSA również może rosnąć, stąd zaleca się odczekanie co najmniej 6 tygodni przez wykonaniem kolejnego pomiaru. Oznaczanie poziomu PSA jest często wykonywane w ramach przesiewowych badań w kierunku raka prostaty u mężczyzn po 50 roku życia lub młodszych, w przypadku obciążającego wywiadu rodzinnego lub w obecności innych czynników ryzyka raka.

Interpretacja wyniku.

Podwyższony poziom:

• rak gruczołu krokowego,w ok 80% wszystkich przypadków, czułość diagnostyczna testu dla wartości granicznej 4 ng/ml wynosi 67% w I stopniu zaawansowania i 88% w IV stopniu zaawansowania. Swoistość diagnostyczna markera jest bardzo duża i wynosi blisko 100%. Wzrost stężenia PSA powyżej 100ng/ml i towarzyszące bóle kostne może wskazywać na przerzuty nowotworu do kości.
  
  
• przerost gruczołu krokowego,
  
  
• stany zapalne gruczołu krokowego,
  
  
• uraz gruczołu krokowego,
  
  
• zabieg chirurgiczny gruczołu krokowego.
  
  

Uwaga:

Badania nie powinno się wykonywać bezpośrednio po przebytej biopsji gruczołu krokowego lub badaniu per rectum.