Testosteron wolny

Testosteron uważany jest za jeden z kluczowych sterydów androgennych. Testosteron wydzielany jest u mężczyzn przez jądra i korę nadnerczy, a u kobiet przez korę nadnerczy i jajniki. Produkowany jest również przez tkanki obwodowe z androstenodionu. U mężczyzn testosteron wytwarzany jest niemal wyłącznie przez komórki Leydiga jąder. Wydzielanie testosteronu regulowane jest przez hormon luteinizujący (LH). Odgrywa on zasadniczą rolę w pobudzaniu i utrzymaniu funkcji seksualnych mężczyzny. Pod jego wpływem następuje rozwój jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego, prącia, ma wpływ na spermatogenezę oraz powstawanie drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych, męski typ owłosienia, odpowiednie ustawienie strun głosowych, rozkład tkanki tłuszczowej, utrzymanie popędu płciowego, męskie cechy psychiczne. Większość testosteronu w krwiobiegu związana jest z białkami transportującymi (SHBG = globulina wiążąca hormony płciowe).

U kobiet małe ilości testosteronu produkowane są przez jajniki, nadnercza i obwodową tkankę tłuszczową, a stężenie testosteronu w surowicy krwi jest 10 krotnie mniejsze niż u mężczyzn. Androgeny w stężeniach fizjologicznych u kobiet nie wywołują szczególnych efektów. Wzrost wytwarzania testosteronu u kobiet może spowodować maskulinizację (w

zależności od stopnia takiego wzrostu).

Testosteron wykazuje działanie anaboliczne: zatrzymywanie w organizmie sodu, potasu, fosforu, zwiększanie tworzenia białek i zmniejszanie ich katabolizmu, wywołuje dodatni bilans azotowy, ma wpływ na rozrost mięśni szkieletowych, zwiększenie gęstości mineralnej kości, jędrności skóry, pobudza do wzrostu w okresie dojrzewania, powoduje zarastanie chrząstek nasadowych kości, stymuluje produkcję erytropoetyny w nerkach, zwiększa liczbę erytrocytów i stężenie hemoglobiny. U zdrowych mężczyzn testosteron podawany z zewnątrz powoduje zahamowanie wydzielania hormonu luteinizującego (LH), co wtórnie prowadzi do hamowania wydzielania endogennego testosteronu. W dużych dawkach hamuje także wydzielanie hormonu folikulotropowego (FSH), powodując zahamowanie spermatogenezy.

Testosteron jest wskazany do stosowania u mężczyzn w następujących sytuacjach: pierwotny i wtórny hipogonadyzm męski, opóźnione dojrzewanie u chłopców, eunuchoidyzm, zespoły pokastracyjne, impotencja z niedoboru testosteronu, zaburzenia okresu przekwitania u mężczyzn, zaburzenia spermatogenezy.