Żelazo (2055)

Pacjent powinien być na czczo.
Krew pobrać rano między 7:00, a 9:00 lub wg. wskazań lekarza.

Badanie żelaza w organizmie może dostarczyć istotnych informacji na temat stanu zdrowia. Istnieje kilka różnych testów, które można wykonać, aby ocenić poziom żelaza w organizmie i zdiagnozować ewentualne problemy związane z jego niedoborem lub nadmiarem. Oto kilka takich badań:

• Oznaczanie hemoglobiny i MCV, czyli podstawowych parametrów badania morfologii krwi. Hemoglobina to białko zawierające żelazo, które odpowiada za przenoszenie tlenu przez krew. Niski poziom hemoglobiny i mikrocytoza sugerują niedobór żelaza. Niestety spadek poziomu hemoglobiny i mikrocytoza pojawia się dopiero przy zaawansowanym niedoborze żelaza.
  
• Oznaczenie poziomu ferrytyny: Ferrytyna to białko magazynujące żelazo w organizmie. Jej pomiar może dostarczyć informacji na temat ilości żelaza, które jest przechowywane w organizmie. Niska ferrytyna sugeruje niedobór żelaza. Badanie ferrytyny jest najlepszym testem oceniającym zapasy żelaza w organizmie. Jej spadek odnotowujemy od początku wyczerpywania się rezerw żelaza.
  
• Oznaczenie poziomu żelaza w surowicy: Ten test mierzy ilość żelaza w surowicy krwi. Odpowiada on za ilość żelaza dostępnego do wykorzystania przez organizm. Zarówno niski, jak i wysoki poziom żelaza w surowicy może stanowić problem zdrowotny.
  
• Nasycenie transferyny: Transferyna to białko, które wiąże żelazo i dostarcza je do tkanek. Poziom nasycenia transferyny może dostarczyć informacji na temat dostępności żelaza dla tkanek. Niskie nasycenie transferyny wskazuje na niedobór żelaza.
  
• Testy genetyczne: W przypadku podejrzenia dziedzicznego zaburzenia przyswajania żelaza (np. hemochromatoza), lekarz może zlecić testy genetyczne w celu potwierdzenia diagnozy.
  
Badania te pomagają ustalić, czy istnieje niedobór lub nadmiar żelaza, co może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. Jeśli masz obawy dotyczące poziomu żelaza w organizmie, najlepiej jest skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie badania i podejmie odpowiednie kroki diagnostyczne.

Żelazo w organizmie wchodzi w skład związków porfirynowych, głównie hemoglobiny i mioglobiny. Jego stężenie w surowicy krwi jest wypadkową procesu wchłaniania z przewodu pokarmowego, magazynowania w różnych narządach, syntezy i rozpadu cząsteczki hemoglobiny oraz utraty żelaza z ustroju. Oznaczanie stężenia żelaza wykorzystuje się w diagnostyce jego niedoboru, w zaburzeniach dystrubucji, w chorobach miąższu wątroby. Żelazo odgrywa kluczową rolę w wielu metabolicznych procesach zachodzących w organizmie człowieka. Jego udział jest istotny przede wszystkim w oddychaniu tlenowym, ale też w regulacji funkcjonowania układu immunologicznego, metabolizmie cholesterolu, procesach detoksykacyjnych zachodzących w wątrobie oraz podziałach komórkowych. Żelazo występuje przede wszystkim w erytrocytach, czyli czerwonych krwinkach. Chociaż w organizmie (głównie w wątrobie) zgromadzone są też zapasy żelaza, jest to składnik, który powinien być dostarczany codziennie wraz z dietą w ilościach dostosowanych do wieku i płci.

• Przebieg niedoboru żelaza można podzielić na trzy etapy, które mogą trwać nawet przez kilka lat:
  
  
• pierwszy etap: przedutajony niedobór żelaza &8211; to okres, w którym dochodzi do wyczerpywania się tkankowych rezerw żelaza. Na tym etapie jednak rezerwy te są wystarczające, aby zapewnić surowicze stężenie żelaza na prawidłowym poziomie. Pierwsze nieprawidłowości może wykazać badanie krwi, w którym widoczne będzie stopniowe obniżanie się surowiczego stężenia ferrytyny;
  
  
• drugi etap: utajony niedobór żelaza &8211; to okres, w którym tkankowe magazyny żelaza są już w większości wyczerpane, przez co do komórek nie jest dostarczana odpowiednia ilość żelaza;
  
  
• trzeci etap: jawny niedobór żelaza &8211; to okres, w którym diagnozowana jest niedokrwistość. Występują wszelkie możliwe objawy oraz dysfunkcje narządów i tkanek, które do prawidłowego metabolizmu wymagają obecności żelaza.
  
  
• W niedokrwistości z niedoboru żelaza, pojawiają się następujące objawy:
  
  
• postępujące uczucie osłabienia,
  
  
• zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego,
  
  
• trudność z koncentracją, pamięcią,
  
  
• przyspieszone bicie serca, czasem także ucisk w klatce piersiowej,
  
  
• senność,
  
  
• bladość skóry i błon śluzowych,
  
  
• osłabienie kondycji włosów, wypadanie włosów
  
  
• kruche paznokcie o pofałdowanej strukturze,
  
  
• obniżenie odporności,
  
  
• obniżona tolerancja zimna,
  
  
• ból i zawroty głowy.
  
  
Źródła żelaza w diecie to głównie produkty pochodzenia zwierzęcego zawierające żelazo hemowe takie jak mięso, drób, ryby i jaja. Produkty bogate w żelazo niehemowe to przede wszystkim produkty roślinne w tym nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe, warzywa i owoce. Do produktów bogatych w żelazo zalicza się przede wszystkim podroby (wątróbkę drobiową, wątrobę wieprzową, wołową i cielęcą). Na kolejnych miejscach plasuje się mięso czerwone, drób i jaja. Spośród źródeł żelaza pochodzenia roślinnego należy wyróżnić soję, natkę pietruszki, paprykę czerwoną, produkty z pełnego ziarna oraz porzeczki, maliny i poziomki.Różnica pomiędzy żelazem hemowym i niehemowym dotyczy przyswajalności tego pierwiastka. Mimo tego, że w zrównoważonej diecie zdecydowanie więcej spożywamy produktów zawierających żelazo pochodzenia roślinnego, to jest ono wchłaniane w około 1 do 10 procent. Żelazo hemowe przyswajalne jest w około 20-50 procentach.



Interpretacja wyniku.



• Obniżony poziom występuje w poniższych stanach klinicznych:
  
  
• niedokrwistość z niedoboru żelaza;
  
  
• ostre i przewlekłe zakażenia;
  
  
• choroby nowotworowe;
  
  
• zesół nerczycowy;
  
  
• przewlekła niewydolność nerek;
  
  
• niedobór witaminy C;
  
  
• niedokrwistość u ludzi w podeszłym wieku.
  
  

• Podwyższony poziom:
  
  

• przedawkowanie dożylnych i domięśniowych preparatów zawierających żelazo;
  
  
• częste transfuzje krwi;
  
  
• stosowanie nadmiaru doustnych preparatów zawierających żelazo;
  
  
• hemochromatoza pierwotna i wtórna;
  
  
• niedokrwistości hemolityczne;
  
  
• niedokrwistości hipoplastyczne i aplastyczne;
  
  
• niedokrwistość złośliwa;
  
  
• choroby wątroby;
  
  
• zapalenie nerek.
  
  

• W ciąży wzrasta znacząco zapotrzebowanie na żelazo, co może być przyczyną niedoboru tego pierwiastka. Jony żelaza przenikają przez łożysko zawsze w kierunku od matki do dziecka i dopiero skrajnie niski poziom żelaza, uniemożliwia prawidłową erytropoezę u płodu. Konsekwencją niedoboru żelaza w okresie ciąży jest przewlekłe niedotlenienie płodu, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Niedobór żelaza zaburza czynność mięśnia macicy, może prowadzić do nieprawidłowej czynności skurczowej i być przyczyną zagrożenia, porodem przedwczesnym. Stwarza też trzykrotnie zwiększone ryzyko urodzenia dziecka z niską masą. Upośledzenie funkcji łożyska, w ciąży powikłanej niedokrwistością z niedoboru żelaza może prowadzić do ograniczonego rozwoju płodu, zaburzeń immunologicznych u noworodka.